Ավտոներկրողները պետք է իրենց ռիսկերը կանխատեսեն և քիչ շահութաբերությամբ վաճառեն ավտոմեքենաները, որովհետև չեմ կարծում, թե թանկացում կլինի. շուկան գերհագեցած է, և երկրորդ՝ 2020 թ. հունվարի 1-ից հետո մինչև 3-7 տարեկան մեքենաներն իրավաբանական անձով ներկրման դեպքում մաքսազերծման էական տարբերություն չի լինի: Այս մասին Tert.am-ի հետ զրույցում ասաց ԱԺ «Բարգավաճ Հայաստան» խմբակցության պատգամավոր, Տարածաշրջանային և եվրասիական ինտեգրման հարցերի մշտական հանձնաժողովի նախագահ Միքայել Մելքումյանը:

«Պետք է քիչ շահութաբերությամբ կարողանան դուրս գալ այս վիճակից: Այսինքն՝ իրենք չեն կարող այդ մեքենաները ամիսներով պահել: Պետք է յուրաքանչյուրն իր ռիսկերը հաշվի առնելով իրացնի, որովհետև չեմ կարծում, որ այդ տասնյակներով մեքենաները 1-2 տարի պետք է պահել, տեսնել՝ ինչ է լինում»,- ասաց նա:

2019 թ. Հայաստան է ներկրվել 189 հազար ավտոմեքենա, որից մոտ 50-60 հազարը, ըստ Միքայել Մելքումյանի, դեռևս վաճառված չէ:

«Մարդիկ մտածել են, որ հունվարից հետո պետք է թանկանա, մեքենաները պահել են, որպեսզի հետո թանկանա և վաճառեն, բայց չեմ կարծում, որ թանկացում լինի: Նախ՝ շուկան գերհագեցած է, երկրորդ՝ իրավաբանական անձով էական թանկացում չի լինելու: Հիմա եթե իրավաբանական անձով ներկրեն 3-րդ երկրներից, գների մեջ էական տարբերություն չկա, մինչև 3 տարեկանները տալու է 5 տոկոսի տարբերություն, մինչև 5-7 տարեկան մեքենաները 10 տոկոսի տարբերություն: Ֆիզիկական անձանց համար են շատ բարձր մաքսազերծման տոկոսադրույքները»,- նշեց պատգամավորը:

Հայ ավտոներկրողները, մեծամասամբ, Ղազախստանի քաղաքացիներին վաճառելու նպատակով էին այսքան մեծ թվով մեքենաներ ներկրել, սակայն ղազախական «ԿՏԿ» լրատվամիջոցի փոխանցմամբ՝ Ղազախստանի իշխանություններն օտարերկրյա համարանիշներով վարորդներին հորդորում են մեքենաները հաշվառման կանգնեցնել կամ մեքենաները վերածել ավտոպահեստամասերի և վաճառել դրանք: Նման կարգավորման անհրաժեշտությունն առաջացել է ոչ միայն օտարերկրյա պետհամարանիշներով ճանապարհային երթևեկության կանոնների խախտումների աճի, այլև դրանցով հանցագործությունների թվի աճի պատճառով: Ղազախստանում այժմ առկա է մոտ 200,000 այլ պետությունների պետհամարանիշներով մեքենաներ:

Իսկ Հայաստանի շուկան, Միքայել Մելքումյանի կարծիքով, այդքան մեքենաների պահանջարկ չունի. «Ով ինչ առնելու էր, հիմնականում ձեռք է բերել: Շուկան գերհագեցած է և կամաց-կամաց պետք է իրացվի: Պահանջարկի փոփոխություն կա տնտեսագիտության մեջ. եթե գինն իջնում է, պահանջարկը մեծանում է, այնպես որ, պետք է նայենք շուկայում ընթացող գործընթացներին»,- ասաց նա:

Ղազախական «ԿՏԿ» լրատվամիջոցը, փոխանցելով Ղազախստանի իշխանությունների խոսքերը, նշում է, որ հայերն իրավունք չունեին Ղազախստանի քաղաքացիներին մեքենաներ վաճառել և այժմ հայերը կարող են խնդիրների առաջ կանգնել: Մասնավորապես, 3-րդ երկրներից ԵԱՏՄ տարածք ներմուծվող մեքենաների դեպքում մաքսատուրքերը բարձրացվել էին 2015-ից, սակայն Հայաստանին արտոնություն էր տրվել և միասնական դրույքաչափը ՀՀ-ում ուժի մեջ է մտել 2020–ի հունվարի 1-ից:

Մինչ այդ, Ղազախստանի քաղաքացիները տարբեր ճանապարհներով՝ ժամանակավոր կացություն ստանալով, կարողացել են Հայաստանում էժան մաքսազերծված ավտոմեքենաներ ձեռք բերել, սակայն այժմ ստիպված են այդ մեքենաները հաշվառման կանգնեցնել Ղազախստանում: Այժմ ղազախ վարորդները դիմում են ոստիկանություն՝ նշելով, որ մեքենա վաճառողներն իրենց խաբել են: Ղազախստանի ՆԳՆ-ում նաև ստեղծել են հատուկ խումբ՝ Երևանում ստուգում անցկացնելու նպատակով:

ՀՀ ԱԺ Տարածաշրջանային և եվրասիական ինտեգրման հարցերի մշտական հանձնաժողովի նախագահը չի կարծում, թե ավտոմեքենաներ վաճառած հայերի համար կարող են խնդիրներ առաջանալ:

«Եվրասիական միությունն ընդհանուր տնտեսական տարածք է, այսինքն, մաքսային սահմաններ չկան: Ինչ է եղել, 3-րդ երկրներից ավտոմեքենաները բերել են, գինը եղել է շատ ավելի էժան, քան Ղազախստանում, ոչ մի ապօրինի բան չեն արել: Վաճառելը պայմանական է ասված, երկրորդն էլ՝ նույն տարածքն է, նույն տարածքում դու մաքսային խնդիր չունես: Օրինակ՝ ես իմ տրանսպորտային միջոցով գնացել եմ տվյալ պետություն աշխատելու, որևէ խնդիր չի առաջանում»,- նշեց Միքայել Մելքումյանը:

Պատգամավորի խոսքով՝ Ղազախստանի կառավարությունը ներքին օրենսդրությամբ պետք է կարգավորի երկրի ներսում հայկական պետհամարանիշներով մեքենաների շահագործման խնդիրը, բայց օրենսդրական փոփոխությունը չպետք է հակասի ԵԱՏՄ պարտավորություններին:

«Պետությունն ինքնուրույն է իր օրենսդրությունն ընդունելու հարցում, սակայն եթե կա ԵԱՏՄ-ի նկատմամբ պարտավորություն, իր օրենսդրությունը չպետք է հակասի այդ պարտավորությանը: Ղազախստանի կառավարությունը պետք է որոշի՝ Ղազախստանում գտնվող հայկական պետհամարանիշներով մեքենաների նկատմամբ ինչ է կիրառում, որը չի կարող հակասության մեջ մտնել օրենսդրության հետ: Ես ինչքան գիտեմ, իրենք ուզում են ինչ-որ մի տուրք սահմանել, որն այնտեղ վճարեն Ղազախստանի քաղաքացիները, որպեսզի կարողանան գրանցել արդեն իրենց պետհամարանիշով»,- ասաց նա:

Միքայել Մելքումյանը հայ ավտոներկրողների համար այլ խնդիր է տեսնում: Ղազախստանի քաղաքացիները բացի Հայաստանում ժամանակավոր կացություն ստանալուց և այդկերպ մեքենա ձեռք բերելուց, այլ ճանապարհներով էլ են մեքենաներ տեղափոխել Ղազախստան:

«Այդ մեքենաները մնացել են ՀՀ քաղաքացիների անունով, գրանցել են ինչ-որ մի գյուղի բնակարանի կամ տարածքի վրա և գնացել են: Գիտեմ, որ Լոռու և Տավուշի մարզի տարբեր համայնքներում տասնյակներով մեքենաներ են գրանցվել նույն հասցեների վրա: Հիմա քանի որ ՀՀ պետհամարանիշներով են, այդ գույքահարկերը հավաքվելու է մեր քաղաքացիներից: Մենք նախ պետք է լուծենք մեր քաղաքացիների գույքահարկերի հարցը, որ ինքը չի շահագործում մեքենան, այն Ղազախստանում է, բայց գույքահարկն այստեղ է հաշվարկվում»,- նշեց Միքայել Մելքումյանը: