Lragir.am-ը զրուցել է Վնասվածքաբանության և օրթոպեդիայի գիտական կենտրոնի առաջին ինտենսիվ բաժանմունքի թերապևտ Լուսինե Յոլչյանի հետ: Ներկայացնում ենք հարցազրույն ամբողջությամբ.

Ի՞նչ իրավիճակ է կորոնավիրուսային հիվանդացության առումով, մասնագետները պնդում են, որ «դելտա» շտամը երիտասարդների շրջանում էլ է շատ հանդիպում։

Իրականում այս երրորդ փուլում վիրուսը երիտասարդացել է, շատ ավելի ագրեսիվ է։ Ավելի արագ են զարգանում թոքաբորբն ու մնացած բարդությունները, քան նախկինում։ Իմ բաժանմունքի հիվանդների մեծ մասը երիտասարդ են՝ 28-45, մինչև 50 տարեկան։ Նրանց թիվն ավելի շատ է, քան մեծահասակներինը։ «Դելտա» շտամի դեպքում մեծահասակներն ավելի թեթև ու հեշտ են դուրս գալիս, քան երիտասարդները։ Այսինքն՝ հիվանդությունը ծանրացել է ու երիտասարդացել, ինչը մենք չենք տեսել նախորդ ալիքների ժամանակ։ Թոքաբորբի զարգացում մենք ունեցել ենք նաև նախորդ ալիքների ժամանակ, բայց ավելի դանդաղ է զարգացել, ինչը մեզ թույլ է տվել կանխել զարգացումը։ Այս ալիքի դեպքում թոքաբորբն ավելի արագ է պիկին հասնում։ Հիվանդը կարող է հիվանդանոց ընդունվել 5-10 տոկոս թոքաբորբով, մի քանի օրից, անկախ բուժումներից, դառնա մինչև 40-60 տոկոս թոքաբորբ։

Այսինքն՝ մարդը կարող է անգամ ժամանակին հոսպիտալացվել, բայց անկախ բուժումներից՝ թոքաբորբը արագ կարող է զարգանա՞լ։

Այո, բուժումների ընթացքում զարգանում է թոքաբորբը։ Covid թոքաբորբին բնորոշ հատկանիշներից մեկն այն է, որ անկախ ոչ մի բանից, ինքը կարող է պիկ ապրել։

Երիտասարդների շրջանում ծանր ու ծայրահեղ ծանր դեպքերը շա՞տ են։

Բավական շատ են, ցավոք, երիտասարդների շրջանում մահեր ևս եղել են։ «Դելտա» շտամի դեպքում ևս խոցելի խումբ են խրոնիկ հիվանդները։ Եվ երիտասարդները, որոնց մասին խոսում ենք, որ մահացել են, իրենք բոլորն ունեցել են խրոնիկ հիվանդություններ։ Այդ իսկ պատճառով դժվարացել է նրանց բուժումը։

Ի՞նչ եք խորհուրդ տալիս մարդկանց։

Խորհուրդ եմ տալիս անպայման պատվաստվել։ Իհարկե, մենք ունեցել են հիվանդներ, ովքեր պատվաստվել են և վարակվել են, բայց շատ ավելի թեթև են տարել ու շատ ավելի հեշտ են դուրս եկել հիվանդությունից։ Գոնե մարդիկ պատվաստվեն ու օգնեն մեզ, որովհետև իրականում չեք պատկերացնում, թե ինչ է կատարվում հիվանդանոցներում։ Հիմա մեզ պետք է փրկել ազգը։ Մենք նկատում ենք, որ քչերն են դիմակ կրում, պահպանում անվտանգության կանոնները, հավաքույթները շատացել են, հասարակական տրանսպորտը լեփ-լեցուն է առանց դիմակ մարդկանցով, մարդիկ խուսափում են պատվաստումներից։ Այդ ամենը հանգեցնում է նրան, որ մենք մահճակալային ֆոնդի սպառում ունենք, ընդհանրապես ամեն ինչ կսպառվի, և չենք կարողանա օգնել մարդկանց։ Այսօր այն իրավիճակն է, որ հիվանդ ենք դուրս գրում, այդ հիվանդը դեռ դուրս չեկած՝ նոր հիվանդ է ընդունվում։ Այսինքն՝ մենք արդեն իսկ դրսում շատ հիվանդներ ունենք, որոնք բուժհաստատությունում սպասարկվելու խնդիր ունեն, բայց մեր հնարավորություններն անսպառ չեն։ Եթե ժամանակին կանխենք այս հիվանդությունը, այս իրավիճակը չի լինի։

Մարդիկ խուսափում են պատվաստվումից՝ նաև պատճառաբանելով, որ միևնույն է, պատվաստվող մարդն էլ է վարակվում։

Ես պնդում եմ, որ ծանր ու ծայրահեղ ծանր դեպքեր չեն լինում պատվաստվողների շրջանում։ Եթե նույնիսկ լինում է ծայրահեղ ծանր թոքաբորբ, հեշտ է հաղթահարվում։ Ես ինքս ունեցել եմ հիվանդ, որն 80 տոկոս թոքաբորբ ուներ, և բացարձակ հույս չկար, բայց շատ հանգիստ դուրս եկավ այդ վիճակից, նույնիսկ վերակենդանացման բաժանմունք չհասավ։ Ինքը երկրորդ պատվաստումից մեկ ամիս անց վարակվել էր, հիվանդության ընթացքը շատ ծանր էր, բայց հենց թերապիայի բաժանմունքում դուրս եկավ այդ վիճակից։

Հիվանդների մեծ մասը, որոնց հարցնում ենք, թե ինչո՞ւ չեն պատվաստվում, ասում են, որ խուսափում են հետագա բարդություններից։ Ոչ ոք չի կարող ասել, թե ինչ կլինի հետագայում, բայց հիմա մեզ պետք է ազգը փրկել, վերացնել այս վիրուսը, որովհետև իրականում այն կործանում է։

Մարդիկ ասում են, որ ոչ մի մասնագետ իրենց հստակ չի կարողանում հիմնավորել, որ պատվաստումները հետագա բարդությունների չեն բերի։

Իրականում, մինչև ժամանակ չանցնի, մի քանի տարի չանցնի, ոչ ոք 100 տոկոսով ոչինչ չի կարող ասել։ Բայց այն անձինք, ովքեր մինչ օրս պատվաստվել են, նրանց շրջանում բարդացումներ չեն եղել, ես ինքս պատվաստվել եմ ու ինձ շատ լավ եմ զգում։ Մեր ունեցած փորձը ցույց է տալիս, որ պատվաստվելն արդյունավետ է։

Ձեր կարծիքով՝ ինչո՞ւ նոր բռնկում եղավ՝ հաշվի առնելով այն գնահատականները, որ նախորդ ալիքների ժամանակ Հայաստանի բնակչության մեծ մասն արդեն վարակվել էր։ Կոլեկտիվ իմունիտետ չի՞ ձևավորվում։

Քանի որ մենք ունենք կորոնավիրուսի տարբեր շտամներ, հնարավոր է, որ կրկնավարակներ են գրանցվում։ Պատվաստումը կթեթևացնի իրավիճակը, այդ կոլեկտիվ իմունիտետը ձեռք կբերվի։ Չենք կարող մեկ միջոցառմամբ պայքարել այդ հիվանդության դեմ, պետք է լինի և պատվաստվելը, և դիմակ կրելը։ Եթե մի քանի ուղղություններով սկսենք պայքարել հիվանդության դեմ, ինձ թվում է՝ կստացվի։